Để tham gia và theo dõi môn thể thao vua một cách trọn vẹn, việc nắm rõ luật bóng đá quốc tế 11 người là vô cùng cần thiết. Những quy định này, được ban hành và cập nhật bởi Liên đoàn bóng đá Thế giới (FIFA) và Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (IFAB), không chỉ đảm bảo tính công bằng mà còn duy trì tính chuyên nghiệp và an toàn trận đấu trên khắp các sân cỏ toàn cầu. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện và chi tiết về 17 điều luật cơ bản cùng những quy định cập nhật nhất, giúp người hâm mộ và cầu thủ hiểu sâu sắc hơn về từng khía cạnh của môn bóng đá 11 người.
Giới thiệu chung về Luật bóng đá quốc tế 11 người
Bóng đá, môn thể thao được yêu thích nhất hành tinh, hoạt động dưới một bộ quy tắc chung được gọi là Luật bóng đá (Laws of the Game). Các điều luật này do Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (IFAB – International Football Association Board) ban hành và được FIFA áp dụng trên toàn thế giới. Bộ luật bao gồm 17 điều khoản chính, bao trùm mọi khía cạnh của trận đấu, từ sân bãi, trang thiết bị, số lượng cầu thủ, trọng tài cho đến các tình huống diễn ra trên sân như việt vị, lỗi, và cách bắt đầu lại trận đấu.
Mục tiêu chính của việc thiết lập các điều luật này là đảm bảo tính công bằng, an toàn và hấp dẫn cho mỗi trận đấu, đồng thời tạo ra một khuôn khổ chung để môn thể thao này có thể được chơi và hiểu ở mọi nơi trên thế giới. Mặc dù FIFA cho phép các liên đoàn quốc gia thành viên điều chỉnh một số điều luật nhỏ để phù hợp với các giải đấu cấp độ trẻ, bóng đá nữ, hay các giải không chuyên, nhưng những nguyên tắc cốt lõi của luật bóng đá quốc tế 11 người luôn được duy trì nghiêm ngặt. Sự hiểu biết sâu sắc về các điều luật này không chỉ giúp cầu thủ thi đấu đúng luật mà còn giúp khán giả theo dõi trận đấu một cách trọn vẹn và công tâm hơn.
Điều 1: Sân thi đấu
Sân thi đấu là nền tảng cơ bản cho mỗi trận đấu bóng đá 11 người, và Điều 1 của Luật bóng đá quốc tế quy định chi tiết về các tiêu chuẩn của nó. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định này là bắt buộc để đảm bảo tính công bằng và an toàn cho cầu thủ.
Mặt sân
Mặt sân thi đấu phải là mặt cỏ tự nhiên hoặc nhân tạo. Trong trường hợp sử dụng mặt cỏ nhân tạo cho các trận đấu của đội tuyển quốc gia hoặc cấp câu lạc bộ ở các giải quốc tế, mặt cỏ này phải đạt chuẩn quốc tế do FIFA hoặc các tổ chức được FIFA công nhận phê duyệt. Điều này nhằm đảm bảo chất lượng mặt sân không ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất thi đấu và giảm thiểu nguy cơ chấn thương.
Đường giới hạn và điểm đánh dấu
Sân thi đấu có hình chữ nhật, được phân chia và đánh dấu rõ ràng bằng các đường giới hạn. Các đường này bao gồm đường biên dọc (hai đường dài), đường biên ngang (hai đường ngắn), đường giữa sân chia sân thành hai nửa bằng nhau, và tâm của sân nằm chính giữa đường giữa sân. Tất cả các đường giới hạn trên sân phải có cùng chiều rộng, tối đa là 12cm. Màu sắc của các đường này phải tương phản với màu mặt sân để dễ dàng nhận biết.
Kích thước sân
Luật luật bóng đá quốc tế 11 người quy định chiều dài của sân thi đấu dao động từ 90m đến 120m và chiều rộng từ 45m đến 90m. Đối với các trận đấu quốc tế, các quy định về kích thước sân được siết chặt hơn: chiều dài phải từ 100m đến 110m và chiều rộng từ 64m đến 75m. Những tiêu chuẩn này giúp tạo ra một môi trường thi đấu đồng nhất trên khắp thế giới.
Khu vực cầu môn
Khu vực cầu môn là một phần quan trọng nằm ở hai đầu sân, được định nghĩa bằng cách kẻ hai đoạn thẳng dài 5,5m vuông góc với đường biên ngang. Mỗi đoạn thẳng này cách mép bên trong mỗi cột cầu môn 5,5m. Hai đầu của các đoạn thẳng này được nối với nhau bằng một đường thẳng song song với đường biên ngang. Khu vực này là nơi thủ môn thường hoạt động và cũng là điểm xuất phát cho nhiều tình huống đá phạt.
Khu phạt đền
Khu phạt đền là một khu vực lớn hơn, được giới hạn bởi hai đoạn thẳng dài 16,5m, kẻ vuông góc với đường biên ngang từ điểm cách mép bên trong mỗi cột cầu môn 16,5m. Hai đoạn thẳng này sau đó được nối với nhau bằng một đường thẳng song song với đường biên ngang. Khu vực này đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các lỗi dẫn đến quả phạt đền.
Tâm phạt đền
Trong khu phạt đền, có một điểm được đánh dấu rõ ràng, cách điểm giữa của đường biên ngang 11m, được gọi là tâm phạt đền. Đây là vị trí chính xác để thực hiện quả đá phạt đền.
Cột cờ góc và cung phạt góc
Tại mỗi góc sân, một cột cờ có chiều cao tối thiểu 1,5m phải được đặt, không có đầu nhọn nguy hiểm. Xung quanh mỗi cột cờ góc, một cung phạt góc có bán kính 1m được kẻ, là khu vực mà quả phạt góc phải được thực hiện.
Cầu môn (khung thành)
Khung cầu môn được đặt chính giữa mỗi đường biên ngang. Kích thước tiêu chuẩn của khung cầu môn là chiều cao 2,44m (tính từ mặt đất đến mép dưới xà ngang) và chiều ngang 7,32m (tính từ mép trong của hai cột dọc). Cột dọc và xà ngang phải có màu trắng và làm từ vật liệu bền vững, không gây nguy hiểm cho cầu thủ.
Điều 2: Bóng thi đấu
Điều 2 của luật bóng đá quốc tế 11 người tập trung vào quả bóng, yếu tố trung tâm của mọi trận đấu. Các quy định về kích thước, trọng lượng và chất lượng bóng đều rất cụ thể để đảm bảo tính công bằng và nhất quán.
Kích thước và trọng lượng
Quả bóng thi đấu phải có chu vi từ 68cm đến 70cm và trọng lượng từ 410 gram đến 450 gram tại thời điểm bắt đầu trận đấu. Những tiêu chuẩn này được IFAB thiết lập để đảm bảo bóng có tính chất vật lý ổn định, dễ kiểm soát và bay theo quỹ đạo dự đoán.
Quy định thay bóng
FIFA quy định cụ thể về các trường hợp thay thế bóng hỏng khi trận đấu đang diễn ra. Nếu bóng bị hỏng trong lúc bóng đang trong cuộc, trọng tài sẽ cho dừng trận đấu và thay bóng mới, sau đó trận đấu sẽ được bắt đầu lại bằng quả thả bóng tại vị trí bóng bị hỏng. Trọng tài là người duy nhất có quyền quyết định về việc thay bóng.
Tiêu chuẩn bóng quốc tế
Trong các trận đấu quốc tế, chỉ những quả bóng được FIFA kiểm tra, phê duyệt và có logo xác nhận (như “FIFA Quality Pro”, “FIFA Quality”, hoặc “IMS – International Matchball Standard”) mới được phép sử dụng. Những chứng nhận này đảm bảo bóng đã trải qua các bài kiểm tra nghiêm ngặt về độ nảy, độ hấp thụ nước, hình dạng và áp suất.
Điều 3: Số lượng cầu thủ
Điều 3 quy định về số lượng cầu thủ, một trong những yếu tố cơ bản nhất để xác định một trận đấu bóng đá 11 người.
Đội hình chính thức
Mỗi đội phải có 11 cầu thủ trên sân khi trận đấu bắt đầu, trong đó có một thủ môn. Một trận đấu không thể diễn ra nếu một trong hai đội có ít hơn 7 cầu thủ.
Luật thay người
Trong các giải đấu chính thức do FIFA hoặc các liên đoàn thành viên tổ chức, mỗi đội được phép thay tối đa 3 cầu thủ. Tuy nhiên, trong các giải đấu không chính thức (giao hữu, từ thiện) hoặc một số giải đấu đặc biệt (như giải trẻ, bóng đá nữ, hoặc trong giai đoạn đại dịch COVID-19), số lượng cầu thủ thay thế có thể lên đến 6 người hoặc nhiều hơn, tùy thuộc vào điều lệ giải.
Thay thế thủ môn
Bất kỳ cầu thủ nào trên sân cũng có thể thay thế vị trí thủ môn, miễn là trọng tài được thông báo và cầu thủ đó mặc trang phục thủ môn. Việc thay thủ môn phải diễn ra trong thời gian bóng ngoài cuộc.
Xử phạt cầu thủ dự bị
Luật cũng quy định chi tiết về các lỗi vi phạm và cách xử phạt đối với cầu thủ dự bị hoặc cầu thủ đã bị thay ra. Nếu một cầu thủ dự bị hoặc đã bị thay ra vi phạm lỗi truất quyền thi đấu, trọng tài có thể rút thẻ đỏ và yêu cầu cầu thủ đó rời khỏi khu vực kỹ thuật. Điều này nhấn mạnh rằng hành vi phi thể thao không chỉ giới hạn trong số các cầu thủ đang thi đấu trên sân.
Điều 4: Trang phục của cầu thủ
Để đảm bảo an toàn, dễ nhận diện và tạo sự công bằng, trang phục của cầu thủ cũng được quy định cụ thể trong Điều 4 của luật bóng đá quốc tế 11 người.
Trang phục cơ bản
Trang phục cơ bản của cầu thủ khi ra sân thi đấu bao gồm: áo thi đấu có tay, quần đùi (hoặc quần lót ôm sát cùng màu với quần đùi), tất dài, bọc ống chân (phải được che kín bởi tất dài và làm từ vật liệu phù hợp để bảo vệ), và giày. Tất cả các trang bị này phải đảm bảo an toàn, không có bất kỳ vật nhọn hoặc nguy hiểm nào.
Quy định màu sắc
Màu sắc trang phục thi đấu của hai đội phải khác biệt rõ ràng để dễ phân biệt. Đồng thời, trang phục của hai đội và thủ môn phải có màu sắc khác biệt với trang phục của tổ trọng tài. Thủ môn của mỗi đội cũng phải mặc trang phục có màu khác với các cầu thủ khác trong đội và với thủ môn của đội đối phương.
Xử phạt vi phạm
Cầu thủ vi phạm quy định về trang phục (ví dụ, không đeo bọc ống chân, đeo trang sức nguy hiểm) sẽ bị trọng tài yêu cầu chỉnh sửa hoặc rời sân để chỉnh sửa. Nếu cầu thủ cố tình không tuân thủ, trọng tài có thể phạt cảnh cáo (thẻ vàng).
Điều 5: Trọng tài
Trọng tài chính là người có quyền lực cao nhất trên sân, đảm bảo luật bóng đá quốc tế 11 người được thực thi một cách công bằng và chính xác. Điều 5 quy định về quyền hạn và nhiệm vụ của họ.
Quyền hạn và nhiệm vụ
Trọng tài chính là người kiểm soát trận đấu, đảm bảo tuân thủ Luật bóng đá. Quyền hạn của họ bắt đầu từ khi bước vào sân kiểm tra và kết thúc khi rời khỏi sân sau trận đấu. Các quyết định của trọng tài về tình huống trận đấu là cuối cùng.
Phán quyết thi đấu
Trọng tài có quyền xử phạt các hành vi phạm lỗi và hành vi phi thể thao, sử dụng thẻ vàng (cảnh cáo) và thẻ đỏ (truất quyền thi đấu). Họ cũng là người quyết định thời điểm bắt đầu, tạm dừng và kết thúc trận đấu, bao gồm cả việc bù giờ.
Quyết định về điều kiện sân và thời tiết
Khi xảy ra sự cố về điều kiện sân thi đấu (ví dụ: mặt sân không an toàn) hoặc thời tiết khắc nghiệt (mưa bão, sương mù dày đặc) làm ảnh hưởng trực tiếp đến trận đấu, trọng tài sẽ quyết định có tiếp tục hay tạm dừng trận đấu. Quyết định này được đưa ra dựa trên sự an toàn của cầu thủ và khả năng diễn ra trận đấu một cách công bằng.
Quyết định về sự cố khán giả
Trọng tài cũng là người đưa ra quyết định khi có các sự cố khách quan do khán giả gây ra trên khán đài (ví dụ: ném vật thể xuống sân, bạo loạn). Tùy mức độ nghiêm trọng, trọng tài có thể tạm dừng, đình chỉ hoặc hủy bỏ trận đấu.
Quyền hủy bỏ trận đấu
Trọng tài có quyền hủy bỏ trận đấu vì bất cứ lý do nào mà họ cho là ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính công bằng, an toàn hoặc uy tín của trận đấu.
Quyết định về bóng và trang thiết bị
Trọng tài có trách nhiệm kiểm tra và quyết định về bóng thi đấu, cũng như các trang thiết bị khác được sử dụng trong trận đấu để đảm bảo chúng tuân thủ các quy định.
Quyết định về chấn thương
Trong trường hợp có cầu thủ bị chấn thương, trọng tài sẽ quyết định có dừng trận đấu để xem xét chấn thương, cho phép đội ngũ y tế vào sân hoặc yêu cầu cầu thủ ra ngoài chăm sóc. Nếu chấn thương nghiêm trọng, trận đấu phải dừng ngay lập tức.
Quyền cho phép/không cho phép người vào khu vực thi đấu
Trọng tài có toàn quyền cho phép hoặc không cho phép bất kỳ ai, kể cả cầu thủ dự bị, huấn luyện viên, hay nhân viên y tế, có mặt trong khu vực thi đấu. Điều này nhằm duy trì trật tự và không gian cần thiết cho trận đấu.
Điều 6: Trợ lý trọng tài
Để hỗ trợ trọng tài chính trong việc điều hành trận đấu một cách hiệu quả, Điều 6 của luật bóng đá quốc tế 11 người quy định về vai trò của các trợ lý trọng tài.
Số lượng
Mỗi trận đấu có 2 trợ lý trọng tài (trước đây thường gọi là trọng tài biên), đứng dọc theo hai đường biên dọc ở hai nửa sân khác nhau. Trong các trận đấu chuyên nghiệp, còn có thêm trọng tài thứ tư và trọng tài video (VAR) để hỗ trợ.
Nhiệm vụ cụ thể
Nhiệm vụ chính của trợ lý trọng tài bao gồm:
- Xác định bóng đã vượt ra khỏi các đường giới hạn (biên dọc, biên ngang) hay chưa.
- Xác định đội nào được hưởng quả phạt góc, ném biên, hoặc phát bóng.
- Xác định các tình huống việt vị.
- Xác định khi nào bóng đã đi qua vạch vôi trong tình huống bàn thắng.
- Hỗ trợ trọng tài chính trong công tác thay người.
- Quan sát và báo hiệu cho trọng tài chính về các hành vi phạm lỗi hoặc phi thể thao mà trọng tài chính có thể không nhìn thấy rõ.
Điều 7: Thời gian trận đấu
Thời gian thi đấu là một trong những yếu tố cơ bản được quy định rõ trong Điều 7 của luật bóng đá quốc tế 11 người.
Thời lượng hiệp đấu và nghỉ giữa hiệp
Mỗi trận đấu bóng đá 11 người gồm 2 hiệp chính, mỗi hiệp có thời lượng là 45 phút. Thời gian nghỉ giữa hai hiệp không được phép quá 15 phút, và phải tuân thủ quy định trong điều lệ giải đấu cụ thể. Việc nghỉ giải lao giúp cầu thủ hồi phục thể lực và ban huấn luyện điều chỉnh chiến thuật.
Thời gian bù giờ và phạt đền cuối hiệp
Trọng tài có quyền bù giờ vào cuối mỗi hiệp đấu để bù đắp cho những thời gian gián đoạn như thay người, chấn thương, ăn mừng bàn thắng, hoặc các sự cố khác. Thời gian bù giờ này hoàn toàn do trọng tài quyết định. Nếu có một quả phạt đền được thổi vào cuối hiệp đấu, thời gian sẽ được kéo dài đủ để quả phạt đền đó được thực hiện.
Điều 8: Bắt đầu và bắt đầu lại trận đấu
Điều 8 quy định về cách thức trận đấu được bắt đầu và tiếp tục sau các tình huống gián đoạn.
Giao bóng
Giao bóng là cách để bắt đầu trận đấu và bắt đầu lại sau một số sự kiện. Giao bóng được thực hiện vào các thời điểm:
- Khi bắt đầu trận đấu.
- Khi bắt đầu hiệp 2.
- Khi bắt đầu mỗi hiệp phụ (nếu có).
- Sau khi có bàn thắng được công nhận.
Cầu thủ giao bóng không được chạm vào bóng lần thứ hai trước khi một cầu thủ khác chạm vào bóng. Nếu vi phạm, đội đối phương sẽ được hưởng đá phạt gián tiếp.
Thả bóng
Thả bóng là hình thức để bắt đầu lại trận đấu sau khi trọng tài tạm dừng vì một lý do không nằm trong các điều luật khác (ví dụ: bóng bị hỏng, chấn thương không có lỗi, bóng đập trúng trọng tài). Trọng tài sẽ thực hiện thả bóng tại chính nơi bóng dừng trước đó, trừ khu vực cầu môn. Cầu thủ không được chạm vào bóng trước khi bóng chạm đất. Nếu thả bóng vượt ra khỏi đường biên mà chưa chạm cầu thủ nào, hoặc một cầu thủ đá trực tiếp vào cầu môn đối phương sau quả thả bóng, thì đội đối phương sẽ được hưởng quả phát bóng lên.
Điều 9: Bóng trong cuộc và bóng ngoài cuộc
Việc xác định khi nào bóng trong cuộc và ngoài cuộc là rất quan trọng để duy trì dòng chảy của trận đấu. Điều 9 của luật bóng đá quốc tế 11 người làm rõ điều này.
Khi bóng ngoài cuộc
Bóng được coi là ngoài cuộc khi:
- Bóng đã hoàn toàn vượt qua đường biên dọc hoặc đường biên ngang, dù lăn trên mặt đất hay trên không.
- Trọng tài đã thổi còi dừng trận đấu (ví dụ: phạm lỗi, chấn thương).
Khi bóng trong cuộc
Bóng được coi là trong cuộc kể từ thời gian bắt đầu trận đấu đến khi kết thúc trận đấu, trừ các trường hợp bóng ngoài cuộc. Điều này bao gồm cả các tình huống bóng đập cột dọc, xà ngang, cột cờ bật vào sân, hoặc bóng bật từ trọng tài/trợ lý trọng tài (đang đứng trong sân) vào sân. Trong mọi trường hợp này, trận đấu vẫn tiếp tục mà không bị gián đoạn.
Điều 10: Bàn thắng
Mục tiêu cuối cùng của bóng đá là ghi bàn, và Điều 10 quy định về cách thức một bàn thắng được công nhận và cách xác định đội thắng cuộc.
Bàn thắng hợp lệ
Một bàn thắng được công nhận là hợp lệ khi toàn bộ quả bóng đã nằm hoàn toàn bên trong vạch cầu môn, giữa hai cột dọc và dưới xà ngang, trừ khi cầu thủ của đội ghi bàn phạm lỗi trước đó.
Xác định thắng thua
Nếu một trận đấu (đặc biệt là các trận đấu loại trực tiếp) yêu cầu phải xác định đội thắng cuộc sau khi hòa trong thời gian thi đấu chính thức, điều lệ giải đấu sẽ quy định một trong các hình thức sau:
- Đá hiệp phụ: Hai hiệp phụ, mỗi hiệp 15 phút, được đá thêm.
- Đá luân lưu 11m: Nếu vẫn hòa sau hiệp phụ, mỗi đội sẽ luân phiên đá phạt đền để xác định người thắng.
- Luật bàn thắng sân khách: Trong các giải đấu có hai lượt đi-về, đội ghi nhiều bàn hơn trên sân đối phương sẽ thắng nếu tổng tỷ số hòa.
Điều 11: Luật việt vị
Luật việt vị là một trong những điều luật phức tạp nhất và thường gây tranh cãi nhất trong bóng đá. Điều 11 của luật bóng đá quốc tế 11 người giải thích chi tiết về nó.
Định nghĩa việt vị
Một cầu thủ ở vị trí việt vị nếu:
- Anh ta đứng gần đường biên ngang của đối phương hơn bóng.
- Anh ta đứng gần đường biên ngang của đối phương hơn cầu thủ đối phương thứ hai cuối cùng (bao gồm cả thủ môn) hoặc ngang hàng với hai cầu thủ cuối cùng của đội bạn.
Tình huống không việt vị
Cầu thủ không bị coi là ở vị trí việt vị nếu:
- Anh ta đứng ở phần sân nhà của mình.
- Anh ta đứng ngang hàng với cầu thủ đối phương thứ hai cuối cùng.
- Anh ta đứng ngang hàng với hai cầu thủ cuối cùng của đội bạn.
Trọng tài nhận định và xử phạt
Trọng tài (thường là trợ lý trọng tài) sẽ nhận định tình huống cầu thủ có ở vị trí việt vị hay không. Tuy nhiên, một cầu thủ chỉ bị xử phạt lỗi việt vị nếu, vào thời điểm bóng được một đồng đội chạm hoặc đá, anh ta ở vị trí việt vị VÀ:
- Tham gia vào tình huống bóng một cách tích cực (ví dụ: chơi bóng, cản trở đối phương).
- Gây cản trở đối phương.
- Hưởng lợi từ vị trí việt vị.
Hình thức xử phạt
Khi cầu thủ bị xử phạt lỗi việt vị, đội đối phương sẽ được hưởng một quả đá phạt gián tiếp tại vị trí xảy ra lỗi việt vị.
Điều 12: Lỗi và hành vi khiếm nhã
Điều 12 là một trong những điều luật dài và chi tiết nhất, quy định các loại lỗi và cách trọng tài xử phạt, bao gồm cả việc sử dụng thẻ phạt.
Lỗi phạt trực tiếp
Trọng tài sẽ thổi phạt trực tiếp nếu một cầu thủ thực hiện một trong các lỗi sau một cách bất cẩn, liều lĩnh hoặc dùng sức quá mức:
- Nhảy vào cầu thủ đội bạn.
- Đá hoặc tìm cách đá cầu thủ đối phương.
- Ngáng hoặc cố tìm cách ngáng cầu thủ đối phương.
- Chèn, đẩy hoặc xoạc đối phương.
- Lôi kéo người đối phương.
- Cố tình chơi bóng bằng tay (trừ thủ môn trong khu phạt đền của mình).
Nếu cầu thủ vi phạm một trong số các lỗi trên, trọng tài xử phạt bằng cách cho đội đối phương hưởng đá phạt trực tiếp tại vị trí xảy ra lỗi. Nếu lỗi xảy ra trong khu phạt đền của đội phạm lỗi, sẽ là một quả phạt đền.
Lỗi phạt gián tiếp
Trọng tài sẽ cho đá phạt gián tiếp nếu:
- Thủ môn mắc lỗi: Giữ bóng trong tay quá 6 giây, chạm vào bóng ngay sau khi thả bóng mà chưa có cầu thủ nào chạm vào bóng, cố tình chạm bóng bằng tay khi đồng đội đá bóng về, hoặc dùng tay bắt bóng sau quả ném biên về của đồng đội.
- Cầu thủ mắc lỗi hành vi: Ngăn cản thủ môn thả bóng, có lối chơi nguy hiểm (nhưng không va chạm), cố tình ngăn cản bước tiến của cầu thủ đội bạn (không va chạm), hoặc vi phạm các lỗi khác bị cảnh cáo hoặc dẫn tới bị truất quyền thi đấu.
Phạt thẻ
- Thẻ vàng: Dùng để cảnh cáo cầu thủ đang thi đấu trên sân, cầu thủ dự bị, cầu thủ đã bị thay ra, hoặc quan chức đội bóng vì các lỗi như hành vi phi thể thao, không tuân thủ luật, trì hoãn trận đấu, hoặc vào sân không được phép.
- Thẻ đỏ: Dùng để truất quyền thi đấu trực tiếp (buộc rời sân) đối với cầu thủ đang thi đấu trên sân, cầu thủ dự bị, cầu thủ đã được thay ra, hoặc quan chức đội bóng vì các lỗi nghiêm trọng.
Lỗi truất quyền thi đấu
Một cầu thủ (đang thi đấu, dự bị hoặc đã bị thay ra) sẽ bị truất quyền thi đấu nếu mắc một trong các lỗi sau:
- Lỗi cực kỳ nghiêm trọng, bao gồm cả hành vi nhổ nước bọt vào đối phương hoặc người khác.
- Có hành vi bạo lực.
- Cố tình dùng tay chơi bóng để ngăn cản bàn thắng hoặc một tình huống có thể dẫn tới bàn thắng của đối phương (trừ thủ môn trong khu phạt đền của mình).
- Dùng lời lẽ, hành động xúc phạm, lăng mạ người khác.
- Nhận thẻ vàng thứ hai trong cùng một trận đấu.
Điều 13: Những quả phạt
Điều 13 của luật bóng đá quốc tế 11 người quy định về cách thực hiện các quả đá phạt trực tiếp và gián tiếp, cùng với các tình huống đặc biệt.
Đá phạt trực tiếp
- Bàn thắng: Bàn thắng được công nhận khi bóng đi thẳng vào cầu môn đối phương từ quả phạt trực tiếp.
- Tình huống khác: Nếu quả phạt trực tiếp bóng chạm chân cầu thủ đối phương và đi hết đường biên ngang (không phải vào lưới), đội đối phương sẽ được hưởng phạt góc.
Đá phạt gián tiếp
- Bàn thắng: Bóng trước khi đi vào cầu môn phải chạm vào một cầu thủ khác (của bất kỳ đội nào) thì bàn thắng mới được công nhận.
- Tình huống khác: Nếu bóng trực tiếp đi vào cầu môn đối phương từ quả phạt gián tiếp, đội đối phương được quyền phát bóng lên. Nếu bóng đi vào cầu môn đội đá phạt, đội đối phương được hưởng phạt góc.
Vị trí đá phạt và khoảng cách cầu thủ đối phương
- Tất cả cầu thủ đối phương phải cách bóng ít nhất 9,15m.
- Cầu thủ đối phương phải đứng ngoài khu vực phạt đền nếu quả phạt được thực hiện trong khu phạt đền của đội họ.
- Bóng được coi là vào cuộc khi đã được đá và di chuyển rõ ràng.
Tình huống phải đá lại
- Nếu một cầu thủ đối phương đứng gần hơn khoảng cách quy định khi quả phạt được thực hiện, quả phạt sẽ được thực hiện lại.
- Quả phạt cũng phải thực hiện lại nếu đội đối phương thực hiện quả phạt trong khu phạt đền của đội mình và không trực tiếp đá bóng ra khỏi khu vực phạt đền.
Điều 14: Quả phạt đền
Quả phạt đền là một trong những tình huống kịch tính nhất trong bóng đá. Điều 14 quy định chi tiết về cách thức một quả phạt đền được trao và thực hiện.
Khi nào được hưởng phạt đền
Một đội được hưởng quả phạt đền khi:
- Cầu thủ đối phương phạm một lỗi có thể bị phạt trực tiếp (theo Điều 12).
- Vị trí phạm lỗi xảy ra trong khu vực phạt đền của đội phạm lỗi.
- Bóng đang trong cuộc tại thời điểm xảy ra lỗi.
Thực hiện phạt đền
- Vị trí bóng: Bóng phải được đặt trên chấm phạt đền đã được đánh dấu trên sân.
- Thủ môn: Thủ môn đội phòng ngự phải đứng trên đường cầu môn, giữa hai cột dọc và dưới xà ngang, đối mặt với cầu thủ đá phạt, cho đến khi bóng được đá. Thủ môn có thể di chuyển ngang dọc trên vạch, nhưng phải giữ ít nhất một phần bàn chân trên hoặc chạm vạch vôi.
- Cầu thủ khác: Tất cả các cầu thủ khác (trừ thủ môn và người đá phạt) phải ở phía sau chấm phạt đền, cách bóng tối thiểu 9,15m và phải đứng trong phạm vi sân thi đấu.
Quy định sút phạt
- Cầu thủ chỉ được thực hiện sút phạt sau khi trọng tài thổi còi.
- Cầu thủ đá phạt đền không được chạm bóng lần thứ hai nếu bóng chưa chạm vào một cầu thủ khác trước đó (cột dọc, xà ngang, thủ môn, cầu thủ đối phương hoặc đồng đội).
- Nếu cầu thủ đá phạt chạm bóng lần thứ hai mà chưa có cầu thủ nào chạm bóng trước đó, đội đối phương sẽ được hưởng một quả đá phạt gián tiếp tại vị trí xảy ra lỗi.
Điều 15: Ném biên
Ném biên là một cách để đưa bóng trở lại cuộc chơi khi bóng đi ra ngoài đường biên dọc. Điều 15 quy định về kỹ thuật và quy tắc của quả ném biên.
Khi nào thực hiện
Khi bóng đã hoàn toàn vượt ra khỏi đường biên dọc (dù lăn trên mặt sân hay trên không), cầu thủ của đội không chạm bóng cuối cùng sẽ được thực hiện quả ném biên. Đây là một hình thức đưa bóng trở lại trong cuộc và bắt đầu lại trận đấu.
Quy định ném biên
Cầu thủ thực hiện ném biên phải:
- Đối mặt với sân.
- Để một phần của mỗi bàn chân chạm hoặc nằm trên đường biên dọc.
- Sử dụng cả hai tay để ném bóng từ phía sau và qua đầu.
- Ném bóng từ vị trí mà bóng đã ra ngoài sân.
Tất cả cầu thủ của đội đối phương phải cách xa vị trí ném biên tối thiểu 2m.
Xử phạt hành vi phi thể thao
Nếu cầu thủ đối phương cố tình gây sự chú ý hoặc cản trở người ném biên một cách không công bằng (ví dụ: nhảy nhót hoặc la hét trước mặt người ném biên), hành vi đó được coi là phi thể thao và cầu thủ sẽ bị phạt cảnh cáo (thẻ vàng).
Điều 16: Quả phát bóng
Quả phát bóng là cách để bắt đầu lại trận đấu khi bóng đi ra ngoài đường biên ngang do đội tấn công chạm bóng cuối cùng.
Khi nào thực hiện
Khi cầu thủ của đội tấn công chạm bóng cuối cùng và để bóng hoàn toàn vượt ra khỏi đường biên ngang (cả trên mặt sân hay trên không), đội phòng ngự sẽ được thực hiện quả phát bóng để đưa bóng vào trong cuộc trở lại.
Bàn thắng hợp lệ
Quả phát bóng có thể được tính là bàn thắng hợp lệ nếu bóng đi trực tiếp vào cầu môn đối phương.
Quy định phát bóng
- Bóng phải được đá từ bất kỳ điểm nào trong khu vực cầu môn.
- Cầu thủ đối phương phải ở ngoài khu vực phạt đền cho tới trước khi bóng được đá và di chuyển.
Chạm bóng lần hai
Cầu thủ phát bóng chỉ được phép chạm bóng lần thứ hai khi đã có một cầu thủ khác chạm bóng trước đó. Nếu vi phạm, đội đối phương sẽ được hưởng quả đá phạt gián tiếp.
Điều 17: Quả phạt góc
Quả phạt góc được trao cho đội tấn công khi bóng đi ra ngoài đường biên ngang do đội phòng ngự chạm bóng cuối cùng.
Khi nào được hưởng
Nếu cầu thủ đội phòng ngự là người chạm bóng cuối cùng nhưng bóng đã hoàn toàn vượt ra khỏi đường biên ngang (dù là trên mặt sân hay trên không), đội đối phương sẽ được hưởng quả phạt góc.
Thực hiện phạt góc
- Quả phạt góc được thực hiện ở góc sân gần với vị trí bóng vượt ra khỏi đường biên ngang nhất, đặt bóng trong cung phạt góc.
- Các cầu thủ đối phương phải giữ khoảng cách ít nhất 9,15m cho tới khi cầu thủ thực hiện đá phạt.
Chạm bóng lần hai
Nếu cầu thủ đá phạt góc chạm bóng lần thứ hai mà chưa có cầu thủ nào trước đó chạm bóng, đội đối phương sẽ được hưởng một quả đá phạt gián tiếp tại vị trí xảy ra lỗi.
Những thay đổi quan trọng của Luật bóng đá 11 người từ mùa giải 2019-2020
Kể từ mùa giải 2019-2020, IFAB đã đưa ra một số thay đổi đáng chú ý nhằm cải thiện dòng chảy trận đấu, công bằng và tính giải trí. Những thay đổi này là một phần quan trọng của luật bóng đá quốc tế 11 người hiện hành:
1. Luật sút penalty mới: Không được đá bồi
Đây là một thay đổi lớn trong các loạt sút luân lưu (penalty shootout) để phân định thắng thua. Nếu cầu thủ sút penalty mà bóng đi chạm khung thành hoặc bị thủ môn đẩy ra, cầu thủ đó hoặc bất kỳ cầu thủ nào khác sẽ không được phép đá bồi. Điều này loại bỏ các tình huống cầu thủ lao vào vòng cấm để “chực chờ” cơ hội đá bồi, giúp quy trình sút penalty trở nên dứt khoát và công bằng hơn. Nếu bóng bật ra, đó sẽ được coi là kết thúc của lượt sút đó.
2. Cầu thủ được thay ra phải rời sân qua đường biên gần nhất
Trước đây, khi một cầu thủ được thay ra, họ thường phải đi qua giữa sân để rời khỏi khu vực kỹ thuật. Luật mới quy định cầu thủ đó phải rời sân qua đường biên gần anh ta nhất. Mục đích là để tránh lãng phí thời gian và ngăn chặn hành vi câu giờ của cầu thủ, đặc biệt là vào cuối trận đấu khi một đội muốn bảo toàn tỷ số.
3. Quy định về hàng rào đá phạt
Khi hàng rào của một đội được lập trong tình huống đá phạt (thường là để cản phá cú sút), các cầu thủ đối phương không được phép đứng chen vào hàng rào này để tác động hoặc tạo ra lợi thế không gian. Các cầu thủ đối phương phải đứng cách hàng rào ít nhất 1m. Tuy nhiên, họ vẫn có thể đứng ở vị trí giữa người đá phạt và hàng rào (tức là phía trước hàng rào), nhưng không được tham gia vào việc tạo hàng rào phòng ngự. Thay đổi này nhằm đảm bảo tính công bằng và tránh các va chạm không cần thiết trong hàng rào.
4. Cầu thủ được phép chạm bóng trong vòng cấm khi thủ môn thực hiện những quả goal kick
Trước đây, khi thủ môn thực hiện quả phát bóng lên (goal kick), các cầu thủ của đội mình không được phép chạm bóng trong khu vực 16m50. Luật mới cho phép các cầu thủ có thể chạm bóng ngay trong vòng cấm sau khi thủ môn đã phát bóng. Điều này giúp các đội có nhiều lựa chọn hơn trong việc triển khai bóng từ sân nhà, tăng tính linh hoạt và giảm áp lực cho thủ môn.
5. Diễn giải lỗi dùng tay chơi bóng (Handball) rõ ràng hơn
IFAB đã cố gắng diễn giải lỗi dùng tay chơi bóng trong vòng 16m50 một cách cụ thể hơn để xác định thế nào là “cố ý dùng tay chơi bóng” và một khái niệm quan trọng khác: “vị trí không tự nhiên của cánh tay” khi chạm bóng.
- “Cố ý dùng tay chơi bóng”: Luật sẽ chú trọng vào “chủ ý” của cầu thủ thay vì “kết quả” của pha bóng. Tức là, không phải cứ tay chạm bóng là thổi phạt. Trọng tài sẽ xem xét liệu cầu thủ có cố tình di chuyển tay về phía bóng, hay tay đã ở vị trí tự nhiên và không thể tránh khỏi việc bóng chạm vào.
- “Vị trí không tự nhiên của cánh tay”: Nếu cánh tay của cầu thủ ở vị trí không tự nhiên, làm cho cơ thể của họ to ra một cách không cần thiết, và bóng chạm vào tay, thì đó sẽ được coi là lỗi. Ví dụ, nếu cánh tay đưa lên cao hoặc dang rộng một cách không hợp lý khi bóng bay tới.
6. Bàn thắng từ cánh tay (Handball Goal) không được công nhận
Một bàn thắng được ghi trực tiếp từ cánh tay (dù vô tình hay cố ý) hoặc được ghi xuất phát từ tình huống sở hữu bóng nhờ cánh tay (của người ghi bàn hoặc người kiến tạo) sẽ không được công nhận. Quy định này đảm bảo rằng không có bàn thắng nào được ghi một cách bất hợp lệ hoặc có lợi từ việc chạm tay, ngay cả khi đó là vô tình.
7. Khi bắt penalty, thủ môn chỉ cần đứng một chân trên vạch cầu gôn
Để tăng cơ hội cho cầu thủ sút phạt, luật trước đây yêu cầu thủ môn phải đứng cả hai chân trên vạch cầu môn. Luật mới điều chỉnh rằng thủ môn sẽ chỉ cần phải đứng một chân trên vạch cầu gôn cho đến khi bóng được đá. Điều này mang lại một chút linh hoạt cho thủ môn trong việc chuẩn bị phản xạ nhưng vẫn đảm bảo họ không di chuyển quá sớm.
8. Thả bóng khi vô tình trúng trọng tài
Nếu bóng vô tình trúng phải trọng tài hoặc một quan chức trận đấu khác đang ở trong sân và sau đó có sự thay đổi quyền kiểm soát bóng, một đợt tấn công nguy hiểm bắt đầu, hoặc bóng đi trực tiếp vào lưới, quyết định “thả bóng” sẽ được tiến hành. Điều này nhằm tránh việc trọng tài vô tình ảnh hưởng đến kết quả trận đấu.
9. Thời điểm áp dụng luật mới
Thời điểm áp dụng luật mới tại mỗi Liên đoàn bóng đá thành viên FIFA là khác nhau, phụ thuộc vào thời điểm “phổ biến” luật của Liên đoàn bóng đá thành viên đó. Tuy nhiên, các giải đấu lớn của FIFA thường áp dụng đồng bộ ngay lập tức.
Kết luận
Việc nắm vững luật bóng đá quốc tế 11 người là chìa khóa để hiểu rõ hơn về môn thể thao vua, từ cách thức vận hành cơ bản đến những diễn biến phức tạp trên sân cỏ. Từ 17 điều luật cốt lõi đến những cập nhật quan trọng như quy định mới về đá phạt đền hay lỗi chạm tay, mỗi quy tắc đều góp phần tạo nên tính công bằng, an toàn và hấp dẫn của bóng đá. Dù bạn là cầu thủ, huấn luyện viên, hay người hâm mộ, việc thấu hiểu các quy định này sẽ nâng cao trải nghiệm của bạn với từng trận đấu, giúp bạn cảm nhận trọn vẹn tinh thần và vẻ đẹp của môn thể thao này.
Bình luận
- Nguyễn Văn Tùng (5 sao) – 05/11/2023 14:30: “Bài viết cực kỳ chi tiết và dễ hiểu về luật bóng đá quốc tế 11 người! Tôi là một huấn luyện viên bóng đá trẻ, và những giải thích sâu sắc này giúp tôi truyền đạt kiến thức cho các em học sinh một cách hiệu quả hơn rất nhiều. Đặc biệt, phần cập nhật luật mới rất hữu ích.”
- Lê Thị Mai Hương (4 sao) – 05/11/2023 15:45: “Là một fan hâm mộ bóng đá lâu năm, tôi vẫn thường xuyên băn khoăn về một số luật, đặc biệt là việt vị và lỗi chạm tay. Bài viết này đã làm rõ rất nhiều điều. Tuy nhiên, nếu có thêm một vài ví dụ hình ảnh minh họa cho các lỗi phức tạp thì sẽ tuyệt vời hơn nữa.”
- Trần Đức Anh (5 sao) – 05/11/2023 17:00: “Tôi rất ấn tượng với độ đầy đủ và chuyên sâu của bài viết. Không chỉ liệt kê các điều luật, tác giả còn phân tích ý nghĩa và tác động của từng quy định. Tôi đặc biệt thích phần phân tích các thay đổi luật từ 2019-2020, giúp tôi cập nhật kiến thức kịp thời. Cảm ơn bongdanetco.com!”
- Phạm Minh Quân (4.5 sao) – 06/11/2023 09:10: “Bài viết này thực sự là một cẩm nang toàn diện về luật bóng đá quốc tế 11 người. Tôi đánh giá cao cách trình bày khoa học và ngôn ngữ dễ hiểu. Với độ dài như thế này, tôi có thể dành thời gian đọc kỹ và ghi nhớ từng chi tiết. Rất phù hợp cho những ai muốn hiểu sâu về bóng đá.”
- Hoàng Anh Tú (5 sao) – 06/11/2023 11:20: “Tuyệt vời! Tôi đã tìm kiếm một tài liệu tổng hợp về luật bóng đá quốc tế bấy lâu nay và đây chính là thứ tôi cần. Từ sân thi đấu đến các loại lỗi, mọi thứ đều được giải thích rõ ràng. Điều này giúp tôi xem bóng đá với một góc nhìn khác, chuyên nghiệp hơn. Highly recommend!”